بررسی و تحلیل دو انقلاب رنگی مهم در دنیا :

انقلاب گل سرخ گرجستان

گرجستان کشوری با تنوع قومی است در همسایگی چچن و قره‌باغ قرار دارد و روزشمار تحولات آن از 11 آبان 1382(2 نوامبر 2003 . م) شروع شده است .

واقعه

چهارمین انتخابات پارلمانی 235 نماینده (150 تن از سیستم حزبی ، 75 نفر مستقل و 10 تن از جمهوری خودمختار آبخازیا) با حضور 1368 ناظر بین‌المللی و 300 ناظر داخلی برگزار شد.

اولین جلسه‌ (پارلمان) بی‌اعنتا به اعتراض مخالفین به نتایج آراء ، از سوی رئیس جمهور در اول آذر 1382 برگزار شد و در این مراسم میخائیل ساآکاشویلی(حقوقدان 35 ساله تحصیل‌کرده در آمریکا که در زمان شوراد نادزه به وزارت دادگستری رسید . در دو سال گذشته به همراه رئیس سابق پارلمان ، چند بار به آمریکا سفر کرد . او و ژوانیا(رئیس سابق پارلمان) برای 1500 هوادار خود در دوره‌های آموزشی یادگیری انقلاب‌های ناگهانی و روش‌های تدارک دیدن برای برگزاری تظاهرات ترتیب دادند . مدرس این دوره‌ها صرب‌هایی بودند که میلوشویچ را در سال 2000 از قدرت برکنار کردند) و همراهانش با در دست داشتن شاخه‌ای گل سرخ وارد مجلس شدند و در طول سخنرانی شوارد نادزه خواستار استعفای وی شدند . با آغاز درگیری و ورود نمایندگان مخالف و طرفداران آن‌ها به مجلس ، پارلمان به تصرف کامل آن‌ها درآمد و شوارد نادزه ظرف 48 ساعت مجبور به استعفا شد . انتخابات ریاست جمهوری در 14 دی 1382 برگزار و ساآکاشویلی با کسب 25/96 درصد آراء به ریاست جمهوری رسید و نام این اقدام را انقلاب بدون خون‌ریزی یا مخملین و آرام نهاد .

انقلاب نارنجی اوکراین :

اوکراین از جمله جمهوری‌های بخش اروپایی شوروی سابق است که بعد از فروپاشی بلوک شرق به استقلال رسید . دومین کشور پهناور اروپایی بعد از روسیه است ، 45 درصد خشکی‌های جهان را در اختیار دارد و طبق آمار جولای 2000 . م ؛ حدود 50 میلیون نفر جمعیت دارد . با جمعیت 500 هزار نفری یهودیان، دومین اجتماع یهودیان خارج از اسراییل را بعد از نیویورک داراست .

اعتراضات در اوکراین ، در دوم آذر ماه 1383(نیمه دوم 2004 .م ) متعاقب برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اوکراین و اعلام پیروزی ویکتوریا نوکویچ (طرفدار روسیه) با احراز 58/49 درصد آراء ، اپوزیسیون تحصن 200 هزار نفری را در خیابان‌های کیف ترتیب داد و خواهان اعلام پیروزی یوشچنکو(طرفدار غرب) شدند . این تظاهرات در حمایت از ویکتور یوشچنکو ، نامزد انتخاباتی حزب مخالف دولت در انتخابات ریاست جمهوری ، 31 اکتبر در اوکراین برگزار شده بود ، وی با حضور در جمع تجمع‌کنندگان که اکثرا جوان بودند گفت : « من در انتخابات پیروز خواهم شد و این یک پیروزی برای همه‌ ما خواهد بود . » تظاهرکنندگان در حالی که پرچم‌های نارنجی رنگ به نشانه‌ اعتراض در دست داشتند ، در حمایت از یوشچنکو شعار می‌دادند . اما چند روز بعد با اعلام قطعی نتایج ، حدود یک صد هزار از حامیان او در اعتراض به پیروزی نخست وزیر طرفدار روسیه (یانوکوویچ) ، در میدان اصلی کیف تظاهرات کردند تا دولت را وادار نمایند پیروزی یوشچنکو را علام کند . با شدت اعتراضات و اعلام نتایج انتخابات ؛ یانوکوویچ (طرفدار مسکو) با 12/40 درصد و یوشنچنکو(طرفدار غرب) با 18/39 درصد آراء به دور دوم راه یافتند و مخالفین با بی‌اعتبار کردن یانوکوویچ خواستار کناره‌گیری وی شدند و در نهایت با پیروزی یوشچنکو در دور دوم انتخابات که اوایل دی ماه 1383 برگزار شد ، درگیری پایان یافت . اروپا و آمریکا با درخواست بررسی مجدد نتیجه انتخابات ، حمایت خود را اعلام کردند .

در 7 دسامبر نشست سوم مقامات اوکراینی ، اپوزیسیون و روسی و غربی در کیف برگزار شد و راه‌کارهای حمایت کوچما (رئیس جمهور) از برگزاری انتخابات جدید ، رای عدم اعتماد پارلمان اوکراین به یانوکویچ ، انحلال دولت ، رای دادگاه عالی به بطلان انتخابات و ضرورت برگزاری مجدد انتخابات را ارائه دادند . با برگزاری انتخابات در 6 دی 1383 ویکتور یوشچنکو با کسب 21/52 درصد آراء رئیس جمهور شد .

عوامل موثر بر دگرگونی‌های اکراین :

الف) عوامل دور موثر بر دگرگونی‌ها

1 - نقش الیگارشی سیاسی : رهبران اصلی سیاسی همان افراد شوروی هستند که نبظ قدرت را در دست دارشتند .

2 - تاثیر الیگارشی اقتصادی : انحصار ثروت و قدرت اقتصادی در اختیار گروه‌های معدود و عمدتا طرفدار حکومت و نزدیک به روسیه بود . این رهبران علاوه بر در اختیارداشتن رهبری احزاب سیاسی و نمایندگان پارلمان ، در نظر مردم متهم به الیگارشی اقتصادی و عدم توزیع عادلانه ثروت هستند که موجب نارضایتی مردم بود .

3 - وجود فقر در 70 درصد منطق کشور (ثروت ملی در دست 10 درصد از 48 میلیون نفر بود).

4 - شعار دموکراسی و آزادی توسط یوشچنکو در مقابل حاکمیت .

5 - گروه‌های مافیای تروریستی که حتی یوشچنکو را نیز مسموم کردند .

6 - عنصر حکومت‌گریزی و دولت‌گریزی در یوشچنکو .

ب) متغیرهای داخلی نزدیک

1 - نقش سازمان‌های غیردولتی به عنوان موتور محرکه جریان مبارزه هماهنگ .

2 - نقش جوانان در جریان تظاهرات و ... .

3 - تقلب گسترده و میلیونی که جناح مخالف آن را در دادگاه اثبات کرد .

4 - جنگ روانی و حمایت غربی‌ها از دیدگاه‌های یوشچنکو و ... .

5 - نقش رسانه‌های گروهی غربی و ... .

ج) عوامل خارجی نزدیک در تحولات :

1 - فعالت وسیع و گسترده سازمان‌های غیردولتی طرفدار غرب ، به ویژه بنیاد سوروس .

2 - سفرهای متعدد افراد شناخته شده غربی به اوکراین با هدف حمایت از یوشچنکو .

3 - فعالیت و موضع‌گیری سفرای غربی و آمریکا در حمایت از یوشچنکو .

4 - موضع‌گیری کشورهای خارجی برای اعمال فشار علیه کوچمان و جناح حاکم.

5 - اعزام ناظرین بسیار (12 هزار نفر) به اوکراین برای نظارت بر انتخابات .

6 -  به رسمیت شناختن نتایج رسمی انتخابات در دور دوم .

7 - گره زدن اهمیت و نتایج انتخابات و تاکید بر اجتناب‌ناپذیر بودن آن بر پیشرفت اوکراین و ... .

د) سازمان عملیات انقلاب نارنجی :

1 - تشکیل کمیته نجات ملی برای سازماندهی تظاهرات و مخالفت‌های طرفداران یوشچنکو و بهره‌برداری از تشکل‌های غیردولتی .

2 - پیش‌بینی تدارکات و امکانات همه‌جانبه از سوی مخالفان برای مبارزه طولانی.

3 - استفاده از رنگ شاد نارنجی به عنوان سمبل طرفداری از یوشچنکو و ... .

4 - متمرکز کردن بیشتر فعالیت‌ها در پایتخت .

5 - در اختیار گرفتن پایتخت و بلوکه کردن مراکز حاکمیت ، به خصوص کاخ ریاست جمهوری .

6 - بهره‌گیری از اینترنت برای بسیج جوانان .

7 - تلاش برای جذب برخی گروه‌های میانه‌رو به سمت مخالفان .

8 - قانونی نمودن حرکت‌های اعتراضی با گرفتن مجوز برخی تجمعات .

9 - استفاده از مذهب (کلیسای کیف) در جهت جلب حمایت مردم از یوشچنکو .