فَاعْفُواْ وَ اصْفَحُواْ حَتىَ‏ یَأْتىِ‏َ اللَّهُ بِأَمْرِهِ  إِنَّ اللَّهَ عَلىَ‏ کُلّ‏ِ شىَ‏ْءٍ قَدِیرٌ   

شما آنها را عفو کنید و گذشت نمایید تا خداوند فرمان خودش را بفرستد خداوند بر هر چیزى تواناست. (بقره،109  )

مدارا و نرم خویی با خانواده مهمترین اخلاقی است که هر مردی باید در منزل داشته باشد تا در سایه آن بتواند یک زندگی با صفا داشته باشد مدارا ، با رفق مترادف می باشد ، در کتب لغت این دو به این گونه تعریف شده است : مدارا یا رفق عبارت است از نرم برخورد کردن با دیگران ،به آن ها جا دادن و در حق آنان خشونت روا نداشتن که در پیدایش سه زاویه خوش اخلاقی یعنی نرم برخورد کردن ،همدمی نیکو و تحمل کردن دیگران به گونه ای که از انسان فرار نکنند ،نقش فراوانی دارد. مدارا ، بیشترین تأثیر را در اصلاح یا کاستن ناسازگاری همسران دارد .اساساً بدون رفق و مدارا نمی توان از زندگی بهره برد و زندگی بدون بهره مندی، در این حالت ، تنها از شکل برخوردار ولی فاقد روح و معنا ست.

از این رو حضرت علی (ع) مدارا با همسر را در همه حال تأکید نموده است : « با زنان در همه حال مدارا کنید ، خوش زبان و نرمخو باشید ، و در تمام امور نیکی نمایید.»

و همین طور مدارا با همسر را کلید« زندگی با صفا » می داند ، به معنی دیگر اگر کسی خواهان زندگی خوب و زیبا و با صفا می باشد باید با همسر خود ، در همه حال و همواره با او مدارا کند ، تا از زندگی شیرین وعاشقانه بهره مند شود.

ازاین رو علی (ع) در این باره به فرزندش محمد بن حنفیه می فرماید: درهر حال باهمسرت مدارا کن و با او مصاحبت خوبی داشته باش تا زندگی باصفا و سرشار از محبت داشته باشی( شرح من لایحضرج13صفحه75 )

ضرورت مدارا

مدارا  ،از صفاتی است که در زندگی اجتماعی به آن محتاج می باشیم ؛خانواده که کوچک ترین اجتماع است به این قانون نیازمند می باشد.خدا متعال در ارتباط با معاشرت با مردم ،پیامبرش را ، دائم به  داشتن صفت مدارا با آنها سفارش می نموده است :

پیامبر (ص) می فرمودند : پروردگارمن هم چنان که به انجام واجبات امر می نموده ،به مدارا با مردم نیز امر می کرده است .در حدیث دیگری فرمودند :

جبرئیل که پیش پیامبر (ص) می آمدند، می فرمودند یا محمد (ص) ،پروردگارت به توسلام می رساند و میفرماید که با خلق من مدارا کن( وسائل‏الشیعة ج : 12 ص : 200).

عقل از صفاتی است که در زندگی شخصی و اجتماعی ،ضرورت آن بر کسی پوشیده نیست ،مدارا کردن با مردم ،نشانه عقل انسان و بلکه عقل مردم می باشد:

َعلی (ع) : اعْلَمْ أَنَّ رَأْسَ الْعَقْلِ بَعْدَ الْإِیمَانِ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُدَارَاةُ النَّاسِ

علی (ع) :بدان که راس عقل بعد از ایمان به خدا عزوجل ،مدارا کردن با مردم می باشد .

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَعْقَلُ النَّاسِ أَشَدُّهُمْ مُدَارَاةً لِلنَّاسِ وَ أَذَلُّ النَّاسِ مَنْ أَهَانَ النَّاسَ

پیامبر (ص) فرمودند: عاقل ترین مردم کسی است که با آنها بیشتر از همه مدارا می کند و پست ترین مردم کسی است که به مردم بیشتر اهانت می کند .

و هم چنین مدارا با مردم نصف ایمان است:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مُدَارَاةُ النَّاسِ نِصْفُ الْإِیمَانِ وَ الرِّفْقُ بِهِمْ نِصْفُ الْعَیْشِ

پیامبر (ص) فرمودند: مدارا با مردم ،نصف ایمان و رفق با آنها نصف زندگی است .

بنابراین مؤمن ، در خانه باید با اهل آن به خصوص همسرش ،با مدارا رفتار کند ، ومراقبت از این صفت را جزء وظایف اولیه و مهم خود به حساب آورد .

مؤمن ، در خانه باید با اهل آن به خصوص همسرش ،با مدارا رفتار کند ، ومراقبت از این صفت را جزء وظایف اولیه و مهم خود به حساب آورد .

آثار و فواید مدارا

مدارا کردن علاوه بر آن که زندگی زناشویی را با صفا وشیرین می نماید ،صدقه محسوب شده وهم چنین اجر وثواب شهادت را به انسان می دهند :

قال النَّبِی( ص): مَن عاشَ مُداریًا ماتَ شَهیدًا وَ قالَ مُداراةَ النّاسِ صَدَقَةً

پیامبر (ص) فرمودند: هر کسی که با مردم مدارا کند مانند آن است که شهید مرده است و فرمودند مدارا با مردم صدقه در راه خدامی باشد.

مدارا چیست ؟

با ضرورت و آثار مدارا کردن آشنا شدیم ، مدارا کردن یعنی چه ؟ چه رفتاری با دیگران باید داشته باشیم؟ نکته مهمی که در امر مدارا باید توجه کرد ، این که به بهانه مدارا نباید نسبت به انجام وظایف خود کوتاهی کنیم  ؛ بنابراین در اصل ادای وظایف چیزی به نام مدارا وجود ندارد ؛ ولی در راهکار و کیفیت ادای وظیفه ،مدارا یک اصل انکار ناپذیر است که برای رسیدن به هدف ، رعایت آن ضروری است . مثلاً اگر همسرمان حجاب را رعایت نمی کند نمی توانیم به عنوان مدارا او را آزاد بگذاریم ،ولی در شیوه تربیت و آموزش می تواند از خشونت استفاده نکنیم بلکه از روشی نرم او را هدایت کنیم . همرنگی با جماعت ،پایبندی به بعضی از سنت ها و حفظ موقعیّت به هر قیمت ، هرگز نمی توان به بهانه مدارا کردن نافرمانی حق نمود .به طور کلّی هرجا مدارا باعث ارتکاب گناه مدارا کننده شود ،مدارا مطلوب  نیست .

 به عبارت دیگر مدارا کردن رفتاری است که موجب جلوگیری از در گیری های بی فایده وموجب پیوند بیشتر با دیگران می باشد .

مدارا کردن شامل رفتار های زیر می شود :

1. عفو و بخشش

2‌. تحمل کردن رفتار بد دیگران

3. هم مصاحبتی زیبا

4. خوش اخلاقی

5. نیکی کردن