علاوه بر حکمت الهی وطغیان خلفای جور ، مهمترین علت غیبت غیبت حضرت ولیعصر (عج) عمل نامقبول ما مردم است . در طول امامت یازده معصوم (ع) به تجربه روشن شد که تخلف و عدم حمایت مردم از آنان و بعضا اطاعت منافقانه، تحقیقاً این سوال را مطرح می کند که امامان حق و عدل ، چرا باید در بین مردم ناصح و قدر ناشناس باشند ؟ اصولا قابلیت مردم ، شرط اصلی حضور امام در هر عصری است ، اگر قابلیت و صلاحیت در مردم تحقق یابد ، قطعاً ظهور امام زمان (عج) هم محقق خواهد شد . قرآن کریم به خوبی قابلیت و استعدادهای انسان را در تغییر سرنوشت و روند تحولات جامعه اشاره دارد : ان الله لا یغیر بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم .
از این جهت علت غیبت در وجود ما نهفته است و ما از آن غفلت می کنیم . اگر در صدد اصلاح و آمادگی خود برآییم ، قطعا امام بر ما ظاهر خواهد شد . البته این بدان معنی نیست که همه ما به گناه آلوده ایم ، بلکه مقصود حد نصاب است ، که برای ظهور آن حضرت لازم است . بدیهی است که بسیاری از تقوا پیشگان همیشه آماده ظهور بوده و هستند ، اما در مجموع بلوغ معنوی جامعه در حدی نیست که پذیرای امام زمان (عج) باشد . به همین دلیل غیبت امام ادامه دارد و خداوند به وسیله غیبت ، وجود مقدس امام زمان (عج) را حفظ کرده است ، زیرا اگر پیش از موعود ظاهر شود ، او را خواهند کشت .
مرحوم کلینی در کتاب شریف کافی ، از زراره نقل کرده اند : خدمت امام صادق (ع) بودم و از آن بزرگوار شنیدم که فرمود : برای قائم (عج) پیش از قیام غیبتی است . عرض کردم چرا؟ امام (ع) به شکم خویش اشاره فرمود ( کنایه از آن که از کشته شدن بیم دارد ) .
خواجه نصیر طوسی می نویسد : غیبت حضرت مهدی (عج) نه از ناحیه خدای سبحان است و نه از ناحیه آن حضرت ، بلکه از مکلفین و مردم است و آن غلبه خوف و تمکین نداشتن مردم از امام است . موقعی که سبب زایل گردد ، ظهور واقع می شود.
