نویسنده : حدیث

بد نیست که همیشه پدیده های اجتماعی و در مواردی هم  ضد هنجارهای اجتماعی را در قالبهای ساخته شده توسط ذی نفوذها بکار نبریم . اصلاً ماندن و ثبات در این قالبهای از پیش تعیین شده ، افکار و عقاید را در زمانها و مکانهای مختلف ، فقط به سوی اهداف معین شده می کشاند . شاید برای ما  همیشه شنیدن این ادعا جالب باشد که برخی از مسئولین مرتباً اعلام می کنند ( شما بخوانید ابراز !) که ملاک و معیار عمل شان قانون است ... البته این چیز خوبی می تواند باشد ولی مهمتر این است که کدام قانون ؟! حالا این چه قانونی است که این آقایون از عمل به اون حرف می زنند ، الله اعلم ... قانونی که به آنها اجازه هرگونه دخل و تصرف در بیت المال مردم ، اعم از دارائیهای اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی شان را می دهد باید قانون جالبی باشد ... این روزها که بازار مناظرات سیاسی ( البته نه رودرو بلکه یه چیزی شبیه از پشت خنجر زدن ! ) داغ داغ است ، پای این قانون گمنام ولی پرکار  را هم همیشه به میانه ماجرا کشیده اند ... اینکه بخواهی فقط عقیده و مرام خود را ، عقیده برتر بدانی و خود را در سطحی بالاتر از دیگران بدانی ، چیزی نیست جز انتهای خودخواهی و بی قانونی ... به نظر شما در این صورت نتیجه چه خواهد شد ؟! لطفاً جمله انتهایی یادداشت را هم حتماً مطالعه بفرمائید تا سوء برداشتی از بحث به وجود نیاید .

ادعای پایبندی به این قانون من درآوردی ، یک طرف ، استفاده ( سوء استفاده ) از منابع مردمی و ملی در جهت تخریب یک شخص یا عقیده و شاید هم حمایت بدون فهم و شعور از  یک شخص یا عقیده در طرف دیگر ... چه آشی پختن این آقایون !!!  حالا نکته ای که مد نظر است ، نحوه حمایت و یا تخریب این رده از مسولان و شکل به کارگیری حلقه نزدیکان و همفکران و همگرایان شان در برخورد با مسائل است ... حتماً در روزهای حساس و شاید هم بیشتر در زمان خرده آشوبها ، نام "  گروه فشار " را شنیده اید ... حالا می پرسید گروه فشار با این مباحثی که تا کنون مطرح کردیم چه ربطی دارد ؟! البته که بی ربط هم نیست .بد نیست که همیشه پدیده های اجتماعی و در مواردی هم  ضد هنجارهای اجتماعی را در قالبهای ساخته شده توسط ذی نفوذها بکار نبریم . اصلاً ماندن و ثبات در این قالبهای از پیش تعیین شده ، افکار و عقاید را در زمانها و مکانهای مختلف ، فقط به سوی اهداف معین شده می کشاند .

ابتدا برای شناخت بهتر دیدگاهم در خصوص گروه فشار و ارتباط آن با جریانات مختلف سیاسی و اجتماعی در کشور مان ،  تعاریفی سازمانی ( البته برای گروهی غیر سازمانی و غیر رسمی ) خدمت تان عرض خواهم کرد :

شناخت مفهوم آزادی و ارتباط آن با گروه های فشار :  صد البته استفاده ( سوء استفاده ) از این گروهها به نفع اهداف سازمانی و حزبی ، اولین ره آوردش از بین بردن آزادی های اجتماعی و فرهنگی است ، هدفی که شاید کمتر کسی به آن از این زاویه نگاهی بیاندازد . البته این آزادی در زمینه های مختلف ، دست آویزی شده برای ادامه فعالیت این گروهها در دورانهای مختلف . نکته مهم در اینجا این است مفهوم آزادی اصلاً درک نکرده اند .

آزادی در مفهوم دینی :

... آزادی در مفهوم دینی و در نظام اسلامی ، بر اصول جهان‌بینی اسلام استوار است که آن اصول اعتقادی عبارتند از ایمان به خداوند یگانه(توحید) و زنده شدن انسان در روز قیامت برای بررسی اعمال(معاد) و به بعثت انبیاء و هر آن‌چه که از جانب خداوند بر پیامبرانش نازل شده است(نبوت). در چنین تفکری همه مسائل زندگی انسان ، از جمله آزادی ، با توجه به این اصول اعتقادی معنا پیدا می‌کند و لذا «آزادی» در نظام اسلامی از تعبد انسان به ولایت خدا و تسلیم در برابر حاکمیت قانون الهی تفکیک‌ناپذیر است و قرآن کریم موضوع آزادی را در قالب توحید و التزام انسان به اطاعت از فرمان خدا و نفی مطلق اطاعت از غیرخدا ، بیان می‌کند :«لا تتخذوا اولیاء من دون الله » .

آزادی و انقلاب :

مقام معظم رهبری ( دامت برکاته ) : این که من گاهی از بعضی روزنامه‌ها گله می‌کنم ، به این خاطر است فورا بعضی‌ها فریادشان بلند نشود که «آزادی» محدود شد ؛ نه ، برای این شعار آزادی ما بارها جان خودمان را در معرض مرگ قرار داده‌ایم ! کسانی که اهل دینند ، بیشتر از همه از آزادی دفاع می‌کنند . بنا براین ، بحث «آزادی» نیست ، بحث این است که از این آزادی که وجود دارد و از اول انقلاب هم وجود داشته است ، کسانی برای متشنج کردن فضا استفاده نکنند .

البته آزادی و مباحث مربوط به آن از موضوعات دانه داریست که در اینجا مجالی برای بحث در موردش نیست ، فقط قصد از باز تعریف آن این بود که تاکید شود گروههای اینچنینی که برای به کرسی نشاندن مقاصدشان در زمانها و مکانهای مختلف استفاده می کنند ، در واقع نوعی سوء استفاده از مفهوم عمیق و دینی آزادیست . در اینجا سعی می کنم تعریفی روشن از این گروهها و نحوه فعالیتشان خدمت تان عرض کنم .

تعریف گروه فشار :

به سازمان و گروهی اطلاق می‌شود که از طریق مختلف و ابزاری متعدد به دولت ، مراکز قدرت و تصمیم گیری چون قوه مقننه و قضایی فشار می‌آورند تا تصمیمات خود را مطابق با منافع گروهی آنان تغییر دهند .

نقش گروه‌های فشار :

نقش اصلی گروههای فشار ، تاثیر گذاری ، نفوذ و فشار بر حکومت و مراجع تصمیم‌گیری است . گروههای فشار نمی‌خواهند حکومت را به دست آورند و یا قدرت را تصرف نمایند . بلکه آنان به عنوان سازمانی بیرون از ساختار حکومت می‌خواهند بر جا به جایی‌ها یا انتصابات حکومتی ، اتخاذ سیاست‌های عمومی و یا تصویب قوانین تاثیر بگذارند .

تفاوت گروه‌های فشار با احزاب و گروههای نفوذ :

گروههای فشار را می‌توان ذیل گروه ذی‌نفوذ تقسیم‌بندی کرد . ولی گروه فشار برخلاف گروه‌های نفوذ ، فاقد ساختار سازمانی روشن است .

گروه‌های نفوذ و احزاب در درون سیستم جای میگ‌یرند ولی گروه‌های فشار کاملا در درون سیستم نیستند و ...  .

احزاب سیاسی

1 ـ در پی فتح قدرت هستند (مجلس و قوه مجریه )

2 ـ محدوده فعالیت گسترده دارند

3 ـ بر همبستگی عام تکیه دارند

4 ـ درجه انسجام و سانترالیسم بالاست

5 ـ اهداف روشن دارند

6 ـ در رقابت آشکار سیاسی شرکت دارند

7 ـ پایدار و دیرپا هستند

گروههای فشار

1 ـ قصد تصرف دولت را ندارند

2 ـ محدوده فعالیت محدود است

3 ـ بر همبستگی خاص تکیه دارند

4 ـ درجه انسجام پایین است

5 ـ اهداف روشن نیست

6 ـ در اهداف غیر آشکار فعالند

7 ـ زود گذر و نا پایدارند

تقسیم بندی گروه‌های فشار :

الف : مدافع و محافظ ـ معترض و مهاجم

گروه اول معمولا پس از تغییر و تحول رژیم های سیاسی پدید می‌آیند و نگران تغییر و تحولات فرهنگی ـ اجتماعی هستند و برای دفاع از ارزش‌های مورد نظر اقداماتی به عمل می‌آورند .

گروه دوم در پی تغییر و تحولند . در اندیشه پیشبرد ایدئولوژی در حال ظهور هستند و در پی ترویج ایده‌ها و ارزش های جدید .

ب : گروه‌های شغلی ـ گروه‌های ایدئولوژی

گروه اول هدفشان به دست‌آوردن امتیازات مادی بیشتر برای اعضایشان است .

گروه دوم اساسا با هدف ارزش‌های فرا مادی صورت‌بندی می‌شوند . گروه‌های مذهبی ، ضد مذهبی ، وطن پرستان و ... .

رفتار گروه‌های فشار :

رفتار گروه‌های فشار مجموعه‌ای است از کنش‌های تخریب‌گرانه و مسالمت‌آمیز ، قانونی و غیرقانونی ، خشن و غیرخشن .... که از دو جهت مشروط می‌شود :

1 ـ شرایط عام اجتماعی ـ سیاسی حاکم بر جامعه

2 ـ توان و شرایط درونی ، انسجام و پیوستگی این گروه‌ها

عوامل تاثیرگذاری گروه‌های فشار :

1 ـ تولد اعضای متعهد و فعال و با انگیزه

2 ـ سازمان یافتگی

3 ـ قدرت مالی

4 ـ پایگاه اجتماعی

5 ـ انسجام و وحدت گروهی

6 ـ حضور و فعالیت در عرصه سیاست با شناخت پیچیدگی‌های روابط متقابل اجتماعی ـ سیاسی

7 ـ ارتباط با نظام سیاسی و دولت ( آنان ارتباط نزدیک‌تری دارند موفق‌ترند )

کارکردهای گروه‌های فشار :

1 ـ برقراری ارتباط بین دولت و ملت ( مشابه احزاب ) البته اگر روابط متقابل با دولت در تنگنا نباشد .

2 ـ برهم‌ زدن نظم ارتباط مردم با دولت اگر قواعد بازی را رعایت نکنند .

3 ـ نفوذ ، تاثیرگذاری و فشار به تصمیم‌گیرندگان و سیاستمداران

4 ـ ایجاد بستر و ابزار مناسب برای مشارکت سیاسی مردم در فرایند تصمیم‌سازی ـ البته اگر به رفتارهای افراطی روی آورند ، باعث ایجاد اختلال در سیستم سیاسی خواهند شد .

5 ـ آگاهی بخشی به گروه های اجتماعی و تبلیغات روانی

6 ـ تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی با افکارسازی و ایده‌پردازی برای همراه کردن رای مردم با خود .

استفاده و سوء استفاده از این گروه با تعاریف فوق کم وبیش در بین دولتمردانی که بر سر کار آمده اند ، انجام شده است ، مخصوصاً در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی در دوران اصلاحات و همچنین در دوران انتخابات اخیر ریاست جمهوری توسط وابستگان به میر حسین موسوی . تنها دست آورد این ندانم کاری ( البته بیشتر گان دشمنی و عناد می رود ) ایجاد هرج و مرج و بر هم نظم اجتماعی و آزادی فرهنگی و اجتماعی مردم کشور مان بود .در این روزها هم متاسفانه به عناوین مختلف و در مسائل مختلف ردپاهایی از این گروهها ( البته نه در قالب تعریف شده شان همانند دوران خاتمی و آشوبهای میر حسین ) را می بینیم ... به خاطر خدا و مردم بیشتر به فکر اورات محوله قانونی مان باشیم تا استفاده از این گروهها برای به کرسی نشاند عقایدمان جهت پیروزی در انتخابات ... انشاءالله همه مان عاقبت به خیر بشویم .