نویسنده : حدیث

همیشه در کشور ما بحث بر روی مسائل مختلف و البته جاری جامعه ، دارای حواشی زیادی بوده است ... این روزها هم علاوه بر بی اخلاقی و نادانی برخی از مسؤلین در کشاندن صحبتهای خصوصی  ( آنهم در سطح کلان )  ، بحثهای انتخاباتی بسیار داغ است ... آنقدر داغ که دهان بعضی ها را سوزانده است !!! می پرسید چرا ؟ خوب دلیلش روشن است ، چون نگذاشتند که آش این مسائل خوب سرد شود ، بعد بروند سراغش ، همانطور داغ داغ آش را سر کشیده اند ، معلوم است می سوزند ... مگر مقام معظم رهبری ( دامت برکاته ) نفرمودن که اینقدر زود به استقبال انتخابات رفتن برای حرکت رو به رشد جامعه خطرناک است ؟ آقایونی که اینطور چشم و گوش بسته به جان هم می افتند برای این آش دهن سوز ، کجا بودند که فرمایشات آقا را نشنیدند ؟ شاید هم شنیدند و نمی خواهند عمل کنند !!! این همان بحث داغ بودن است ، همان بحث عجله داشتن است ، همان بحث از هول حلیم توی دیگ افتادن است ... متاسفانه دلیل این همه بی اخلاقی و نادانی و حرکات ناشایستی که این روزها در صحنه سیاسی اجتماعی ، فقدان دانش و بصیرت کافی ست ... از طرفی می خواهیم در ایران در چهرچوب کارهای سیاسی ،  فعالیت حزبی و گروهی انجام دهیم و البته ادعایمان هم می شود ، از طرف دیگر خود به طور وحشتناک و البته خنده داری  به نقض همین قوانین کارهای گروهی و حزبی  می پردازیم ... هنوز تکلیف خودمان را نمی دانیم  ... هنوز نمی دانیم حزب یعنی چه ، هنوز نمی دانیم کار حزبی یعنی چه ، هنوز نمی دانیم اصلاً برای چه حزب تشکیل داده ایم ، هنوز نمی دانیم  چه مسئولیتی بر دوش داریم  ... اگه این آقایون در کشور ما ، سیاسیون هستند ، دیگه باید فاتحه سیاست و سیاسیون رو خوند ( البته با اخلاص ) .

در خصوص اینکه چرا این وضعیت اسفبار سیاسی کشور را به احزاب ارتباط دادم ، همین بس که بدانیم  اگر بتوانیم احزاب را بشناسیم و کارکردهای آن را نیز بررسی کنیم و درک نماییم ، به راحتی می توان این مسائل پیچیده سیاسی را در قالب تفکرات گروهی و همسو ، به نقطه آرامش رساند ... پس کارکرد سیاسیون و احزاب ، بطور مستقیم در مسائل جاری جامعه و البته ثبات و آرامش اجتماعی ، می تواند نقش مثبتی را ایفا می کند ...

امام خامنه ای ( دامت برکاته ) : این ثبات و آرامش را باید قدر بدانیم. ملت قدر میدانند. من که به شما عرض میکنم، در واقع خطابم به کسانى است که میخواهند قدرنشناسى کنند در مقابل این ثباتى که وجود دارد؛ آن کسانى که با حرکات خود، با اعمال نادرست خود، با کج‌تابى‌هاى خود سعى میکنند این ثبات و آرامش را، این استقرار را، این طمأنینه و ثبات را در کشور به هم بزنند .

در ادامه یادداشت برای آقایونی که ادعای کار سیاسی دارند مطالبی را عرض میکنم ، فقط به خودشان کمی زحمت بدهند و بخوانند و درک کنند ، باشد که یاد بگیرند و عمل کنند . برای شروع حزب هر گروه سیاسی را گویند که ؛ رسمیت داشته ، دارای سازمان رسمی جهت مرتبط ساختن مرکز و مناطق باشد ، در انتخابات حضور یابد ، و از طریق انتخابات (آزاد یا غیرآزاد) نامزدهایی را برای احراز پست‌های دولتی معرفی کند.

تعریف و ویژگی‌های حزب :

احزاب نتیجه تضادهای درون جامعه است و هر یک ، شکاف اجتماعی را نمایندگی می‌کنند . از دیدگاه سیاسی نخستین حزب سیاسی به معنای جدید در سال 1832 میلادی در انگلستان تولد یافت .

سیلر : حزب عبارت است از سازمانی که می‌کوشد افراد را برای شرکت در اقدامی جمعی در مقابل دیگری بسیج نماید ، تا از این طریق به تنهایی یا ائتلاف دیگران به مقام‌های دولتی دست یابد . منافع عمومی توجیه بسیج افراد و مطالبه قدرت از سوی احزاب می‌باشد . (نقل از ایوبی:ص46).

«مک آیور» : حزب ، گروهی سازمان‌یافته برای حمایت از برخی اصول و سیاست‌هاست که از راه‌های قانونی می‌کوشد حکومت را به دست گیرد .{بعضی حزب را این گونه تعریف کرده‌اند که با استفاده از حق رای خود می‌خواهند بر حکومت تسلط یافته و سیاست‌های عمومی خود را عملی سازند}.

«آدموند برک» : حزب گروهی از افرداد جامعه‌اند که با یکدیگر متحد شده و بر مبنای اصول خاصی که مورد قبول همه آن‌هاست ، برای حفظ و توسعه منافع ملی می‌کوشند.

شروط فعالیت احزاب سیاسی از دیدگاه اسلام :

اول ؛ ایمان داشتن به اصول عقاید اسلامی و احکام و ارزش‌های شریعت(ال عمران-85).

دوم ؛ همکاری و مودت احزاب و گروه‌های سیاسی با گروه‌های غیراسلامی براساس آیه «یا ایهاالذین امنوا لا تتخذوا الیهود و النصاری ...» (مائده -51) و آیه «یا ایهاالذین امنوا لا تتخذوا اباءکم و ...»(توبه-23) جایز نیست .

سوم ؛ مبارزه احزاب سیاسی اسلامی با اندیشه‌ها و گروه‌هایی که در راستای دور کردن اسلام از عرصه زندگی سیاسی و اجتماعی تلاش می‌کنند (سکولاریسم) - مائده-45 و 47).

چهارم ؛ نظارت و مراقبت مستمر بر عدم مخالفت احکام و تصمیم‌گیری‌های سیاسی با شریعت اسلام (بقره-75).

پنجم ؛ رعایت موازین فقهی ، شرعی و اخلاقی در هنگام رقابت یعنی استفاده مشروع از ابزار در تبلیغات و پرهیز از شیوه‌های غیراخلاقی .

ششم ؛ اهتمام احزاب به وحدت امت اسلامی و وحدت ملی(ال عمران-103).

هفتم ؛ اعتقاد به حاکمیت خداوند متعال و اطاعت از حاکم اسلامی (نساء - 59).

ویژگی‌های حزب از نظر لایالومبارا و والیز:

1 - دارای سازمان مستمر و بادوام باشد و بتواند در فقدان بنیا‌گذارانش نیز به حیات تشکیلاتی خود ادامه دهد .

2 - دارای شعبه‌های محلی باشد و سازمان حزب در سطح کشور گسترده باشد .

3 - رهبرانش در صدد به دست گرفتن قدرت باشند .

4 - در صدد گسترش پایگاه مردمی خود باشد . بکوشد بر تعداد رای‌دهندگان و هوادارانش بیفزاید .

میخلز می‌گوید : کمال مطلوب عملی دموکراسی ، حکومت مستقیم توده‌هاست ، اما گویی دموکراسی مستقیم(گرچه مطلوب است) عملا ممکن نیست ، لذا دموکراسی مبتنی بر نمایندگی و استوار بر احزاب سیاسی امکان‌پذیر است .

تحلیل‌های کلاسیک کارکرد گرایی برا ی احزاب سه نقش قائلند :

1 - شکل‌دهی به افکار عمومی ،

2 - انتخاب نامزدهی انتخاباتی ،

3 - سازما‌دهی و جهت‌دهی رای‌دهندگان(نقل از ایوبی:ص62)

احزاب سیاسی ، شکل خاصی از سازماندهی نیروهای اجتماعی‌اند که در پی کسب و حفظ قدرت و یا نقش‌آفرینی در تصمیم‌گیر‌ی‌های سیاسی می‌باشند . منشأ گردهم‌آیی افراد در مجموعه‌های سیاسی ، آرمان‌ها ، باورها و دیدگاه‌های مشترک سیاسی می‌باشد . شرایط اساسی احزاب و سازمان‌های سیاسی این است که دارای مرام‌نامه و اساس‌نامه بوده باشد .

ویژگی‌ها و اجزای احزاب سیاسی :

1 - دارای سازمان مرکزی و رهبری‌کننده باشد .

2 - دارای سازمان‌های محلی پایدار وابسته به سازمان‌های مرکزی  باشد .

3 - رهبران مرکزی و محلی در صدد به دست گرفتن قدرت باشند .

4 - از پشتیبانی توده‌های مردم برخوردار باشد .

5 - مردم تشکیل‌دهنده حزب باید در باره اصول بنیادی توافق نظر کعینی داشته باشند .ص190

با این اوصافی که از احزاب خدمت تان عرض کردم ، اکنون باید بدانیم که این قدرا اجتماعی قادر خواهد بود در موقعیتهای مختلفی از دورانهای حساس تارخی واجتماعی به ایفای نقش بپردازد و این نقش آفرین از طرق زیز انجام می گردد :

کارکردهای حزب :

اول ) کارکرد آشکار :

1 - شکل‌دادن به افکار عمومی .

2 - معرفی نامزدها در انتخابات .

3 - سازمان‌دادن به انتخاب‌شوندگان و اعمال نفوذ بر آن‌ها .

دوم) کارکرد غیرسیاسی :

1 - کارکردهای مثبت شامل ؛ تدوین سیاست‌های عمومی ، برخورد سیاسی و انتقاد از حکومت ، رقابت سالم سیاسی ، بالا بردن اعتبار قوه مقننه ، تقویت جامعه مدنی ، تضمین دموکراسی و نجات کشور از بحران و خطرهای بزرگ(حفظ امنیت ملی) ، جامعه‌پذیری ، و  ... .

2 - کارکردهای منفی شامل ؛ غیرطبیعی بودن حزب ، ایجاد تفرقه ، تصفیه‌سازی و کنار زدن استعدادها ، تشویق ریاکاری و دورویی و فرصت‌طلبی ، خردکردن فردیت و هویت انسان ، ترجیح منافع حزبی و گروهی بر منافع ملی و جمعی ، تنگ‌نظری اعضای حزب و ... .

نسبت‌گیری احزاب با دین (موریس دووژه)

1 -حزب و گروه دینی با روی‌کرد ایدئولوژیک ، بنیادگرایانه و دموکراتیک . گروه دینی با روی‌کرد دموکراتیک همسایه گروه سکولار هستند و اغلب با آن‌ها اشتباه می‌شوند .

2 - حزب و گروه سکولار نسبت به دین بی‌تفاوت هستند . اعضای آن ممکن است در زندگی شخصی و خصوصی واجد اخلاقیات دینی باشند ، در عرصه سیاسی به جدایی کامل دین از سیاست باور دارند . در ایران ، حزب لیبرالیست ، سوسیالیستی و ناسیونالیستی) .

3 - احزاب ضد دین (لائیک) مخالف دین هستند و آن را مخالف توسعه و ترقی می‌دانند و موجد استبداد (در ایران گروه‌های مارکسیستی).

مهم ! طیف احزاب سه‌گانه نسبت به دین :

                       !دموکراتیک! ایدئولوژیک! بنیادگرایانه

احزاب ضد دین ___________!______!______!___ احزاب دینی

       3                    2(احزاب سکولار)                    1

رفتار شناسی احزاب بر اساس مدل مرتون

  اهداف و ماهیت نظام -  وسایل و هنجارهای قانونی مسالمت‌آمیز -   ماهیت و نوع حزب

نوع اول(1)           +                     +      سازگار و منطبق با نظام

نوع دوم(2)          +                     -       موافق با نظام،گروه‌های خشونت‌طلب

نوع سوم(3)                               +      اپوزیسیون با رفتارهای قانونی

نوع چهارم(4)       -                     -       گروه‌ برانداز و خشونت‌طلب

احزاب نوع اول ؛ محافظه‌کار ، وفادار و پشتیبان نظام ، با کنش در قالب و شیوه‌های قانونی. سیاسی ( در هدف ، طرفدار نظام ، در عمل محافظه‌کار و پیرو هنجارهای قانونی )

احزاب نوع دوم ؛ وفادار نظام و با کنش‌های خود به نظام یاری می‌رسانند ، اما نزد اعضای این گروه قواعد و روش‌های قانونی ، وافی به مقصود نیست . عموما رفتارهای خشونت‌طلبانه ، سخت‌گیرانه و غیرقانونی دارند . معمولا وابسته به یک شخصیت سیاسی‌اند . ( در هدف طرفدار نظام ، در عمل هنجار شکن )

 احزاب نوع سوم ؛ ساخت نظام سیاسی و اهداف آن را قبول ندارند و مورد پذیرش آنان نیست اما برای وصول به تغییرات ، از ارزش‌های معمول و قانونی استفاده می‌کنند . ( در هدف مخالف نظام ، در عمل محافظه‌کار و استفاده از قواعد قانونی )

احزاب نوع چهارم ؛ وسایل و ابزار رسیدن به اهداف را که به صورت قانونی وجود دارد ، نمی‌پذیرند ، بلکه اهداف و بنیان ارزشی نظام را طرد و رد می‌کنند و برانداز هستند . ( در هدف ، مخاف نظام و در عمل ، تند رو و افراطی )

حالا با این اوضاع و احوال باید بدانیم و قبول کنیم که نمی توانیم فوتبال را در دو وقت سی دقیقه ای و با استراحت 45 دقیقه ای بین دونیمه بازی کنیم ...!!! یا ادعای داشتن حزب را نکنیم ، یا اگر ادعا می کنیم پای حرفمان بمانیم  .