نویسنده : حدیث

این روزها ، متاسفانه روزهایی شده که دشمن آماج حملات خود را بر علیه اعتقادات مان به اوج رسانده و در برابریهای نابرابر سعی بر ایجاد تفرقه بین مسئولین کشور باهم و همچنین در مقابل مردم ، دارد ... طرحهایی را ارائه می دهد در جوامع جهانی که از سویی می تواند بهترین فرصت برای ما جهت اثبات حق ، برحق مان باشد واز طرفی هم در صورت تحلیل نادرست و کوتاهی مسئولین می تواند فرصتی دیگر را از دست مان بیرون کند ... در شرایطی که تمام دشمنان اسلام ، متحد ، سعی در از پا در آوردن نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران دارند ، باید شناخت ، بصیرت و در نتیجه اتحاد و همدلی مان را بیشتر کنیم  ... تنها هداف دشمن از به راه انداختن این بازیها ، بر هم زدن نعمت امنیتی است که بر جمهوری اسلامی ایران حاکم است ... باید راهها و چاه ها را بشناسیم ... زمان ، زمان شناخت و شکست نهایی دشمن است ... نا شکری است اگر قدر این امنیت  را ندانیم  ...

می(May )می‌گوید که واژه «امنیت ملی» تنها در قرن بیستم و به خصوص بعد از جنگ جهانی دوم متداول شده است .

در مفهوم کلی می توان احساس رضایت از حس آرامش را در این قالبها طرح ریزی نمود :

1 - فقدان تهدید نسبت به ارزش‌های مکتسبه و به طور ذهنی به مفهوم «فقدان ترس از حمله به این‌گونه ارزش‌ها» .- ولفرز

2 - حفاظت جامعه از لطمه خوردن به نهادها و ارزش‌های بنیادی آن(پیترسون و سبنیوس با استفاده از تعریف کاربردی امنیت ملی آمریکا).   

انواع امنیت(عرصه‌های امنیت):

1 - امنیت نظامی : میزان نیروهای مسلح یک کشور برای حفاظت از حکومت و مردم در مقابل تهدیدات قهرآمیز .

2 - امنیت اقتصادی : میزان حفظ و ارتقاء شیوه زندگی مردم یک جامعه از طریق تامین کالاها و خدمات ، هم از مجرای عملکرد داخلی و هم حضور در بازارهای بین‌المللی .

3 - امنیت منابع/ محیطی :

-         امنیت منابع تجدیدشونده از جمله توزیع آب ، غذا و رشد تصاعدی جمعیت .

-         امنیت منابع غیرقابل تجدید از جمله سوخت‌های فسیلی و معادن راهبردی .

4 - امنیت سیاسی/ فرهنگی :

-         میزان اقتدار دولت‌ها ، حکومت‌های آن‌ها و ایدئولوژی‌های سیاسی آن .

-         میزان تحمل ، انسجام و همزیستی مسالمت‌آمیز هویت‌های فرهنگی سنتی در بین آن‌ها .

در این شرایط و با این تعاریف ، راههایی هم پیشنهاد می شود برای حفظ این نعمت امنیتی که بر جامعه حاکم است ؛ اولین راه این است که با تلاش و کوشش و همدلی بتوانیم توانایی و قدرت مان را در عرصه های مختلف به اوج برسانیم و دست وابستگی خود از استکبار را قطع نماییم . در واقع قدرت یعنی این که بتوانیم مانع از بروز حوادث محتمل‌الوقوع شویم و در صورت وقوع به آن‌ها جهت بدهیم . کنار هم قرار دادن مفاهیم قدرت و امنیت به این معناست که یک کشور برای حفظ خود ، قدرت  آن را دارد که در متغیرهای محیطی، تاثیرگذار و مانع از شکل‌گیری بعضی تحولات و حوادث شود و در صورت شکل‌گیری آن‌ها سمت و سوی مطلوب خود را به آن‌ها بدهد . کشور ما با وجود قومیتهای متفاوت و البته همدل ، بهترین شاه کلید را برای حفظ این آرامش در اختیار دارد ....

چرخه نقش‌آفرین قومیت در امنیت ملی یک کشور که عمدتا توسط سرویس‌های اطلاعاتی صورت می‌گیرد :

   → کمک به پیروزی نهضت قومی → تغییر موازنه قدرت → امتیازگیری

                 تهدید تمامیت ارضی  →  تضعیف یا تهدی ثبات سیاسی

رویکردهای عمده نسبت به امنیت ملی در کشور :

تئوری های مختلفی برای حفظ این آرامش حاکمه وجود دارد که در شرایطی می توان از همه به طور نسبی بهره برد ... البته کار دشواری است ولی شدنی است ...

1- دیدگاه مبتنی بر رشد اقتصادی: این دیدگاه امنیت را در چهارچوب نوسازی اقتصادی تحلیل می‌کند . بر اساس این دیدگاه ، امنیت فقط با توسعه اقتصادی حاصل می‌شود . این دیدگاه ، که جریان کارگزاران و افرادی در زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی با وی بودند ، است ،  به نظریه معروف مک نامارا - وزیر دفاع آمریکا در سه یا چهار دهه پیش بر می‌گردد .

اهدافی که در این دیدگاه مورد توجه قرار می‌گیرد :

    1 - تاکید بر پرستیژ و منزلت بین‌المللی ؛

    2 - تاکید بر زندگی و روحیات اقتصادی جامعه ؛

    3 - افزایش ظرفیت نظامی جامعه و تاکید بر آن .

2 - دیدگاه مبتنی بر تفکر سنتی به مسائل امنیت : در این دیدگاه تفکر غالب یک تفکر ایدئولوژیک تام هست . قیمومیت موضوعی ، محوری است که در تفکر سنتی مطرح می‌شود .در این دیدگاه هرگونه مراوده با گروه‌های اپوزیسیون خارجی و داخلی منتفی است . بخشی از روحانیت و بازار حامل این دیدگاهند .

اهداف عمده این رو‌کرد :

    1 - تاکید بر تداوم اقتدار مرکزی یا دولت‌محوری ؛

    2 - تاکید بر بسیج اجتماعی ؛

    3 - حمایت جدی از نهضت و نیروهای اسلامی خارج از کشور .

3 - دیدگاه مبتنی بر توسعه فرهنگی : در این روی‌کرد امنیت در چهارچوب توسعه سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی جستجو می‌شود . خاستگاه اصلی این بحث هم جامعه روشنفکری است . در این روی‌کرد آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدات امنیتی از جهت و زاویه مسائل داخلی جستجو می‌شود و مصادیق آن آسیب‌پذیری‌های قومی ، مذهبی ، زبانی و طبقاتی است . ... این روی‌کرد برای اصلاح فرهنگی سیاسی جامعه ، به رشد وسائل ارتباط جمعی ، نشر کتاب ، روزنامه ، مطبوعات ، سینما و هنر ، رادیو و تلویزیون اهمیت به‌سزایی می‌دهد .

4 - دیدگاه مبتنی بر رفاه اجتماعی : این دیدگاه امنیت در چهارچوب «رفاه اجتماعی» و عدالت - به ویژه «عدالت توزیعی» - ترسیم می‌کند . بر اساس این دیدگاه جامعه امن جامعه‌ای است که ساختارهای اقتصادی و اجتماعی شکننده‌اش تعدیل شود و مردم از سطح بالایی از رفاه برخوردار شوند و ... این روی‌کرد برخلاف روی‌کرد اول که یک دیدگاه غالب حکومتی در آن شکل می‌گیرد ، افزایش سطح و ارتقای کیفیت زندگی جزء‌ای از امنیت تلقی می‌شود .

هدف شروع این بازیهای استکبار تحمیل صلح مجازی است :

تقسیم بندی دیگری که در این خصوص قابل ذکر مینماید تقابل دو دیدگاه ایده‌آلیستی و رئالیستی میباشد که در حقیقت جامع راهبردهایی است که تاکنون ذکر آن رفته است . ... به زعم واقعگرایانی همچون مورگنتا ، ... ، دولتها تنها بازیگران عرصه جهانی هستند که در پی منافع ملی میباشند . لذا امنیت ملی نیز در ارتباط مستقیم با قدرت این بازیگران میباشد . در مقابل آرمان‌گرایان  از میترانی تا رابرت کیون‌ها ، ... ، همگی بر این باورند که قوام حیات بین‌المللی بر پایه صلح است. از این‌رو موضوع اصلی امنیت ملی نه « توازن قوا» بلکه تحصیل«رضایت عامه» از رهگذر برآورده شدن نیازهای ملل مختلف و دموکراتیزه شدن حیات بین‌المللی می‌باشد .

با بکارگیری این موارد می توان ضریب حفظ امنیت در جامعه را بالا برد :

1 - نظامی که خاصیت خودترمیمی بیشتری دارد ،

2 - استعداد دگرسازی پایین‌تری دارد ،

3 - استعداد تولید و بازتولید ارزشی و هنجاری افزون‌تر داشته باشد ،

4 - قدرت پاسخگویی بیشتر نسبت به نیازهای مشروع داشته باشد ،

5 - برخورداری کمتر از شکاف‌های اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی ، قومی ، ایدئولوژیکی و طبقاتی ،

6 - برخورداری از عقلانیت سیاسی و قاعده‌مندی بازی‌ها ، چالش‌ها و رقابت‌های سیاسی نهادینه‌تر شده ،

7 - برخورداری از آستانه تحمل بالاتر ،

8 - استعداد و تطابق محیطی بیشتر ،

9 - برخورداری از استعداد افزون‌تر نسبت به تخصیص مقتدرانه ارزش‌ها در سطح جامعه ،

10 - توسعه‌یافت‌تر به لحاظ سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی باشد ،

11 - برخورداری افزون‌تر از استعداد مهار دال‌های شناور و گفتمان‌سازی افزون‌تر،

12 - برخورداری از قدرت انتظامی مردمی (نظم‌پذیری مردم) افزون‌تر ،

13 - ایفای نقش بیشتر قانون در مناسبات افراد و سازمان‌ها ،

14 - فراهم‌آمدن نظارت و کنترل بیشتر دولت ،

15 - برخورداری بیشتر از پشتوانه و حمایت مردمی ،

16 - اعمال کم‌ترین محدودیت برای ابراز اندیشه ،

17 - سازگاری بیشتر نهاد حکومت با عوامل وحدت‌بخش جامعه ،

18 - انعطاف‌پذیری منش و بینش دینی

موضوعات امنیتی د ر جهان سوم :

1 - موضوعات سخت‌افزاری (توانایی‌های نظامی و اقتصادی و زیربنایی سیاسی‌ای که موضوعاتی مانند آموزه راهبردی ، ساختار نیرو ، سیاست اطلاعاتی و غیره را در بردارد).

2 - موضوعات نرم‌افزاری(مثل آگاهی از زمینه سیاسی و ظرفیت سیاسی‌ای که در چهارچوب آن ارزش‌های حیاتی ملی تعریف شده و دنبال می‌گردند ).

تهدیدهای امینت ملی (نظریه‌های) جمهوری اسلامی ایران :

نظریه اول : مساله اقتصادی - چون مشکلات اقتصادی می‌تواند موجب نارضایتی مردم گردد و در نهایت تحمل آن‌ها نسبت به تورم و اختلاف طبقاتی از بین می‌رود.

نظریه دوم : توسعه سیاسی و آزادی‌های مدنی - چون این آزادی‌ها باعث گشوده شدن عقده‌های نهفته در دل مردم شده و زمینه مخالفت قهر‌آمیز بر ضد نظام را از بین می‌برد. شاهد مثال این نظریه پاکستان و هندوستان است که علی‌رغم وضع اقتصادی ناگوار ، زمینه کوچک‌ترین بحرانی برضد حکومتشان وجود ندارد .{این نظریه قدری تعجب‌برانگیز است}

نظریه سوم : حفظ اصول انقلاب - حتی نظام را باید فدای آن کرد . این گروه حفظ اصول انقلاب را  به هر قیمتی ضروری می‌داند .{البته این نظریه به این شکل و در این حد مطرح نیست . حضرت امام (ره) حفظ نظام را از نماز واجب‌تر دانسته است }

این سه نظریه درون‌نگر و درون‌گرا هستند .

نظریه چهارم : حفظ امنیت نظام از لحاظ نظامی - که معتقد است باید تمام منابع و برنامه‌ها را به این سو سوق داد . با توجیه آمادگی بالای نظمامی برای دفع تجاوز.

نظریه پنجم : آمریکا بزرگ‌ترین دشمن خارجی است - بنا بر این باید سعی نمود نه تنها در ایران ، بلکه در تمام دنیا با آمریکا درگیر شد .

{البته به نظر من نظریه چهارم نیز در کنار نظریات سوم و پنجم ، اغراق‌آمیز است . شاید در نزد صاحب نظران تلفیقی از پنج مساله به عنوان تهدیدات امنیت ملی تلقی شود . }

در ادامه مطلب به تحلیل نقش جمهوری اسلامی در ایجاد این امنیت و راهکارهای عملی و آسیبهای احتمالی آن می پردازیم .

برای مطالعه ادامه یادداشت به اینجا مراجعه فرمائید .