نویسنده : امیر محمد

حدود یک سال دیگر از مهلت قانونی (!!!) ایالات متحده آمریکا برای خروج از افغانستان باقی مانده است . در این مدت همواره آمریکا به دنبال جایگزین کردن محلی در خاورمیانه برای این امر بوده . کشورهای زیادی را در برنامه های خود هدف قرارداده و امروز می بینیم که توانسته وارد یکی از حیاط خلوت های روسیه بشود . در حالی آمریکا قصد ایجاد پایگاه نظامی در دوشنبه را داشت ، در دقیقه نود طبق روال تصمیم های این روزهای کاخ سفید ، به یکباره تغییر موضع داد و قرقیزستان را انتخاب کرد . البته بماند که کشور دوست و همسایه (!!!) تاجیکستان هنوز هم از دم تکان دادن برای کاخ سفید دست برنداشته است و اعلام کرده که هرگونه کمکی که از دستش بر بیاید برای ایالات متحده آمریکا در منقطه دریغ نخواهد کرد . شاید این  کاسه لیسی تاجیکستان به آن دلیل است که آمریکا قصد دارد بر دخایر منطقه در دریای خزر مسلط شود ... شاید به آن دلیل است که آمریکا می خواهد جریان رشد اسلام گرایی در منطقه را کنترل کند ... !!! متاسفانه دریغ از فهم کشورهای مشترک المنافع از پشت پرده های برنامه آمریکا در منطقه قفقاز !

بعد از فروپاشی شوروی سابق بود که هر کدام از قدرت های دنیا سعی کردند از این سفره پهن شده در این منطقه استراتژیک از دنیا در خاورمیانه ، بهره کافی را ببرند . کشورهای زیادی از جمله انگلستان و فرانسه قصد به امر این ماجرا کردند ولی بازهم ایالات متحده آمریکا به دلیل رسیدن به سودای ابر قدرتی دنیا ، بیشترین تلاشها را برای ورود به این منطقه انجام داد و بعد از گذشت چند دهه ، هم اکنون شاهد موفقیت هایی از سوی آمریکا در اجرای این برنامه هستیم . شاید از سویی همواره روسیه تلاش خود را برای به سرانجام نرسیدن این هدف آمریکا انجام داد ولی کاخ سفید همواره با دادن وعده هایی در خصوص کمک های سنگین مالی و نظامی ، مخصوصاً به کشورهای مسئله دار با روسیه ، آنها را به همکاری متقاعد نمود . البته از دلایل پذیرش آمریکا توسط کشورهای پذیرنده این حیله هم همواره می توان از مشکلات مالی شدید آنان بعد از فروپاشی شوروی و تلاش برای با ثبات کردن کشورشان ، اشاره نمود که نقش مهمی را در این همکاری بازی می کرد .

در میان کشورهای مشترک المنافع هستند همسایگان ایران که به بهانه های مالی و درگیری هایی که با روسیه دارند ، خواستار برافراشته شدن چتر حمایتی آمریکا بر سر خود هستند . در این میان آمریکا هم مثل همیشه مانند کرکس بر سر این دنیا طلبی کشورهای قفقاز سایه انداخته و ضمن تلاش برای تصفیه حسابهای شخصی اش با جمهوری فدرال روسیه ، از نزدیک ترین مسافت فیزیکی برنامه های جاسوسی اش را از ایران اجرا نماید . مقاصد نظامی به یک سو ، رسیدن به اهداف مالی و چپاول معادن عظیم و غنی این منطقه  ، قطعاً از دلایل عمده آمریکا برای این همه سرمایه گذاری در این منطقه است . در این مرحله بیشترین تلاشهای کاخ سفید به این مسئله معطوف شده است که بتواند از میان تاجیکستان ، راهی برای عبور نیروهای نظامی اخراج شده از خاک افغانستان پیدا کند . به همین منظور بود که مقامات ارشد نظامی و امنیت آمریکا از جمله لائورس نیکلسون (معاون فرمانده نیروهای بین المللی در افغانستان ) ، رابرت بلیک ( معاون وزیر امور خارجه آمریکا ) و ... در هفته گذشته دیدارهایی فشرده با مقامات تاجیکستان داشتند .

سودای هدایت و رهبری بر این منطقه از دنیا بی دلیل هم نیست برای ایالات متحده آمریکا . قطعاً اینچنین منطقه ای که با چند کشور و قدرت بلامنازع منطقه ای و جهانی ، مرز مستقیم دارد ، می تواند وسوسه انگیز باشد برای تحت فشار قرار دادن آن کشورها . منطقه وسیعی که مستقیم با روسیه ، چین و ایران ، مرز مشترک دارد و این یعنی هدایت جریان سازی ها و برنامه های مداخله جویانه در سایر کشورهای قدرتمند ، از نزدیک ترین مکان ممکن . تمام این موارد را به کناری بگذارید . فرض می گیرم هیچ چیز دیگری در این منطقه مورد مناقشه وجود ندارد ، بجز " دریای خزر " ، آنوقت همین یک دلیل و انرژی های خفته در آن ، برای هرگونه دیوانه وار شدن برای تسلط بر منطقه ای کفایت می کند . آنجایی که دریای خزر با داشتن ذخایر عظیم نفتی ، در دنیا به منطقه ای فوق العاده استراتژیک تبدیل شده است .

البته این حمایت ها از برخی از کشورهای مشترک المنافع ، اینقدر هم ادامه دار نبوده ، یعنی آنطور نبوده که دولت و ملت آن کشور مورد حمایت دائمی باشند ، بلکه هر کجا منافع آمریکا ایجاب می کرد وارد میدان می شد ، حال خواه می خواست این مداخله علیه دولتی مانند تاجیکستان باشد که سالها با او رابطه نزدیک و همکاری داشته است . مانند جریانی که در حمایت آمریکا از شورشیان منطقه کولاب در تاجیکستان اتفاق افتاد . ولی متاسفانه این موارد آشکار از مداخله در امور و استقلال کشورها هم نتوانست مقامات دوشنبه را بیدار کند . البته در این روند همکاری آمریکا با تاجیکستان ، فراز و فرودهای زیادی داشت ولی بعد از جریانات حضور آمریکا در افغانستان ، دوباره به شدت مورد توجه آمریکا قرار گرفت . از سوی دیگر این برنامه های ایالات متحده آمریکا در منطقه قفقاز را می توان به چند دلیل عمده دانست . یکی از دلایل بسیار مهم ، کنترل جریان اسلام گرایی در منطقه است که به خصوص این روند آشکار در تاجیکستان مشاهده می شد . برای تحقق این هدف بزرگ ، کاخ سفید راه های متعددی را برای اجرای این برنامه ، طرح ریزی نمود . تا حد ممکن در زمینه های زیادی وارد بازی شد تا بتواند این نفوذ را همه جانبه هدایت و اجرا کند ، از کمک های مالی و فرهنگی گرفته تا همکاری های نظامی و رسانه ای ( که این مورد آخر همواره مورد تاکید موکد کاخ سفید برای نفوذ و ادامه حضور در این چنین کشورهایی است ) .

قطعاً ادامه این روند از سوی کشورهای مشترک المنافع ، اصلاً به نفع شان نخواهد بود و دیر یا زود مجبور به بازگشت از راهی خواهند شد که کمی غیر ممکن می نماید .  روند تغییرات معادلات منطقه ای هم موید این نکته است که از ابهت  ابرقدرت جهانی کاسته شده است و ملتها بیدار شده اند و دیگر نمی خواهند زیر بار سلطه بیگانگان باشند ، این می تواند زنگ خطری برای این  کشورها ، از جمله تاجیکستان باشد ...