عنوان : کاسپین در فراموشی

دسته : سیاست خارجی

تاریخ : 92/8/5

این مطلب در سایت حرف تو لینک شده است 

مباحث مربوط به اتفاقات اخیر حادث شده در روابط ایران و روسیه آنقدر برای رسانه های آمریکایی و غربی جذاب بود که بخواهند تحلیل های زیادی در خصوص آن و مخصوصاً در مورد هدیه ایران به روسیه بنویسند . هدیه ای که پشت ِ عهد شکنی های مدام روسیه در خصوص تعهداتش اهدا شده است . شاید یادمان رفته که دریای کاسپین ( دریای خزر ِ روس ها ) متعلق به ایران بوده و همانقدر که بر روی نام ِ خلیج فارس حساس هستیم ، باید روی این نام هم حساس باشیم ولی خوب ...

نمونه مینیاتوری " اسکن ایگل "  که پیشرفته ترین پهباد دنیاست در روزهای گذشته از سوی جمهوری اسلامی ایران به روسیه اهداء شد . البته جو سازی های زیادی از طرف رسانه های غربی و اسرائیلی در این خصوص انجام شد و تا آنجا پیش رفتند که این نمایش را یک بازی خواندند و اعلام کردند که ایران در لوای این نمایش ، RQ-170  را به روسیه داده است تا بتواند نظر روسیه را در خصوص همکاری های نظامی جلب کند .

البته بعد از شکار این پرنده (RQ-170 ) توسط جمهوری اسلامی ایران ، کشورهای زیادی سعی کردند تا برای چند دقیقه هم که شده اجازه مشاهده این پرنده را دریافت کنند که نشد . قطعاً شکار این پرنده که توانایی بزرگ جوانان عزیز این مرز و بوم را به رخ همگان کشیده است امتیازات زیادی را می تواند با خود به همراه بیاورد ، همانطور که می بینیم روسیه و چین برای مشاهده این فن آوری سر و دست می شکنند .

بدون شک این موضوع ِ اهداء اسکن ایگل پیامهای زیادی را برای جامعه جهانی و مخصوصاً خود ِ روسیه به همراه داشت . متاسفانه روسیه در طی سالهای متمدامی نتوانسته است حسن نیت خود را در  معنای واقع کلمه نشان دهد و در اکثر موارد روابط ایران و روسیه فقط در چارچوب تامین منافع ملی و منطقه ای برقرار شده است . در واقع روابط ایران و روسیه آنقدر عمقی و استراتژیک نیست که بتوان از آن انتظارات خارق العاده ای داشت . اصولاً جمهوری اسلامی ایران و روسیه با داشتن مولفه های مختلف ِ قدرت ( از جمله مسائل ژئوسیاسی ، منابع عظیم انرژی و قدرت نظامی ) در مناسبات و مناقشات منطقه ای در حد ِ وسیعی تاثیر گذاری دارند و به تبع آن روابط این  دو کشور تاثیر گذار هم به تحولات منطقه بستگی مستقیم دارد . تمام این موارد یک سو ، و تعاملات این دوکشور بر سر  مسئله هسته ایران از سمت دیگر ، باعث شده است که همچنان ادامه این روابط در دستور کار دو طرف قرار بگیرد .

جمهوری اسلامی ایران هم توانسته این سالها ، هرچند نه خیلی کامل ولی روابطش با یکی از اعضاء دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد را به گونه معقول حفظ کند و این امتیاز بزرگی برای ایران است . البته روسیه در برخی از موارد نشان داده است که هنوز به یک قدرت بین المللی تبدیل نشده چرا که تفسیرهایی در خصوص رابطه ایران با آمریکا و غرب می کند که انسان را نا امید می کند .

همین تحلیل های نادرست باعث شد تا مدودف در سال 2010 دستور لغو فروش سامانه موشکی اس – 300 به ایران را همزمان با کارشکنی های روسیه در خصوص تحویل نیروگاه اتمی بوشهر ، صادر کند . اینجا بود که جمهوری اسلامی ایران هم در سیاستهای خود در قبال روسیه کمی تجدیدنظر کرد . با وجود برنامه های قطعی شده 200 میلیارد دلاری بین دو کشور به دلیل اختلافاتی که بین دو کشور پیش آمده ، این حجم مبادلات اقتصادی به هیچ وجه محقق نشده است . اختلافاتی که عهد شکنی های روسیه در خصوص دریای خزر را نیز شامل می شود .

کشورهای بهره بردار در حوزه دریای کاسپین ( روسیه ، ایران ، قزاقستان ، آذربایجان ، ترکمنستان ) با تمام رایزنی هایی که انجام شده است هنوز به نتیجه نرسیده است . انگار مسئولان دیپلماسی ایران یادشان رفته که دریای کاسپین هم همانند خلیج فارس متعلق به ایران بوده و هست . چرا باید بر روی خلیج عربی حساس باشیم ولی بر روی دریای خزر ( نامی روسی است ) حساس نباشیم ؟! این کشورهای حاشیه دریای کاسپین روزی متعلق به ایران بزرگ بودند ، چرا الن حتی نامش هم نباید ایرانی باشد ؟!! حال بماند که در استحصال ذخایر نفتی در آن منطقه هم کوتاهی های زیادی از سوی ایران انجام شده است .

هیچ گاه نمی شود به این روسیه اعتماد کرد . همانطور که در جریان اتفاقات حادث شده در سوریه توافقات پنهانی با آمریکا داشت ، الان هم شواهدی در دست است که از توافقات پنهانی آمریکا و روسیه بر سر مسئله هسته ای ایران حکایت دارد . بدون شک دلیل روسیه برای حمایت از ایران در مسئله هسته ای ، یک مسئله دو وجهی است ؛ از یک سو روسیه ترس آن را دارد که این مشکل حل نشود و آمریکا به ایران حمله کند و در آن صورت بی ثباتی در منطقه خاورمیانه ، به شدت منافع روسیه را تهدید خواهد کرد . از سوی دیگر روسیه از اینکه ایران به سلاح هسته ای دست پیدا کند نیز واهمه دارد و در این صورت ایران را عاملی برای جلوگیری از نفوذش در منطقه به حساب خواهد آورد !!!

به همین دلیل روسیه در این مسائل دست به عصا راه می رود و یکی به میخ می کوبد و یکی به نعل . در هر حال روسیه نشان داد هاست که فقط علاقمند دستیابی طرفین دعوا به یک راه حل صلح جویانه است تا در این سالهایی که دوباره کمی قردت یافته است ، با ضررهای فراوان روبرو نشود .

قطعاً روسیه در سابقه دشمنی با ایران ، کم از کشورهای دیگر از جمله آمریکا ندارد و کم در حوزه داخلی ایران دخالت نکرده است . دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز باید هوشمندانه تر از قبل ، تحرکات روسیه را رصد کند تا بتواند برنامه هایی معقول در برابر آنها به اجرا بگذارد . البته جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که هیچ گاه منتظر کمک اینچنین کشورهایی نمانده است ولی خوب ، برای پیشبرد اهداف جهانی ، حفظ تعامل معقول با کشورهای منطقه و جهان در چارچوب حفظ ارزشها و اعتقادات ، امری لازم به نظر می رسد که صد البته هوشیاری فوق العاده را نیز طلب می کند .