لینک یادداشت در مرکز تحلیل سیاسی باصر

تحلیل اوضاع خاورمیانه بر اساس سیاست تقابل و رقابت ایران و عربستان سعودی، به نقطه ثقل تحلیل بسیاری از تحلیگران بدل شده است. در  حالی که جمهوری اسلامی ایران بارها عزم جدی خود را برای کاستن از تنش ها و بهبود روابط نشان داده است اما عربستان سعودی هنوز بر سیاستهای خصمانه و مداخله جویانه خود اصرار می ورزد. اصراری که به نظر شرایط حیاتش در منطقه را با خطرات جدی مواجه ساخته است.

عربستان سعودی که با ناراضایتی از نشست های وین یک و دو خارج شد اکنون به نظر می رسد  جنب و جش های تازه ای را علیه بشار اسد آغاز کرده با این امید که شاید از این طریق کمی از عصابنیت خود به دلیل رفتارهای ایران، روسیه و البته آمریکا به شکلی دیگر در قبال سوریه بکاهد.

این روزها کشورهای عربی و منطقه ای با سردمداری عربستان سعودی تلاش می کنند در اقداماتی موازی ضمن تلاش برای برقراری آتش بس در سوریه، فرایند سیاسی مورد نظرشان و مذاکره برای آغاز مرحله انتقالی نیز آغاز شود. از هم اکنون تلاش های بسیار زیادی برای موفقیت نشست مخالفان سوری  که قرار است در در ابتدای ماه آینده میلادی در ریاض برگزار شود، در جریان است.

خبرها،  حاکی از آن است در همین رابطه قرار است سلسه اقداماتی صورت پذیرد که اولین قدم آن در نشست امروز در اردن برداشته خواهد شد . نکته قابل توجه اینکه در این نشست نمایندگان نیروهای موسوم به «حرکت احرار الشام اسلامی» و «جیش الاسلام» حضور نخواهند نداشت. این دو گروه تروریستی مورد حمایت عربستان سعودی هستند ، حرکت احرار الشام در سال 2013 توسط بندر بن سلطان، شاهزاده عربستانی و رئیس سابق سازمان امنیت عربستان تشکیل شد.

واقعیت ماجرا این است که جمهوری اسلامی ایران با نقش آفرینی موثر و قدرتمند خود در مناقشات منطقه ، اکنون تهدیدی بزرگ برای سلطه جویان و دست پرورده های منطقه ای شان به حساب می آید . در نتیجه کشورهای مثل عربستان برای اینکه از غافله جا نمانند، دست به اقدامات انتهاری می زنند که البته اوضاع را به مراتب برای تنفس شان سخت تر کرده است .

کارول جیاکومو در روزنامه نیویورک تایمز در این خصوص نوشته است " برای آنکه بتوانیم شواهدی از دغدغه عربستان سعودی نسبت به ایران را مشاهده کنیم، زمان زیادی لازم نیست. مقامات حکومتی، تحلیلگران و نیز اعضای خاندان آل سعود، در مکالمات اخیر خود از اینکه باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا نتوانسته راهی برای کنار زدن بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و متحد اصلی ایران پیدا کند، ابراز نارضایتی کرده اند.

تروریست های عضو گروه داعش، مستقیم ترین نوع تهدید را متوجه عربستان می کنند. طی یک سال اخیر، اعضای این گروه مسئولیت شماری از حملات در استان شرقی عربستان را که محل زندگی جمعیت شیعه مذهب این کشور است، بر عهده گرفتند. اکثر قربانیان این حملات، شیعیان بودند و همین امر، به زمینه ای برای دامن زده شدن به تنش های فرقه ای تبدیل شد.

وقتی بحث مبارزه با تروریسم به میان می آید، واشنگتن اعتبار زیادی برای محمد بن نایف، ولیعهد سعودی قائل است. این در حالی است که بسیاری از اتباع عربستان توسط وی به صورت ناعادلانه بازداشت شده و به شکلی ظالمانه مجازات می شوند. به عنوان مثال، علی محمد النمر به اتهام شرکت در یک تظاهرات ضد حکومتی در سال 2012 (زمانی که تنها 17 سال داشت) در آستانه اعدام قرار دارد. "

عربستان حس می کند به هیچ کدام از خواسته هایش در مورد مسائل منطقه به خصوص مناقشه سوریه دست نیافته است و می بیند که همچنان آشفته در دایره سیاست بازی حیران است. حالتهایی اینچنین در عربستان سبب شده است دست به اقداماتی بزند که ظاهراً هیچ اثری بر جامعه جهانی برای همراهی با خود نگذاشته است، چراکه غرب و آمریکا به خصوص بعد از وادث تروریستی اخیر ، یه این نتیجه رسیده اند که باید بر خلاف روند گذشته ، ابتدا به فکر کنترل نیروهای تروریستی باشند و سپس به مسئله کنار رفتن بشار اسد فکر کنند.

در کنار تمامی این منازعات داخلی در عربستان، می توان به مسائلی که با آن دست به گریبان است، از جمله مسائل اجتماعی، کاهش قیمت های نفت، داعش، یمن و البته ایران اشاره کرد. در این میان، از بین همه این مسائلی که عربستان با آن به شدت دست به گریبان است، سعودی ها تمام توجه خود را معطوف به تقابل با ایران کرده اند، تقابلی که قطعاً عربستان را در باتلاق فرو خواهد برد .